Het dynamisch bereik is de verhouding van de felste(hoog) lichten tot het zwakste licht in de schaduwen, die de sensor van jouw camera kan waarnemen.
Het dynamisch bereik is dan ook vooral belangrijk bij grote contrast verschillen in de te fotograferen scene. De kans is dan groot dat delen van de foto onder- of juist overbelicht worden.
Het dynamisch bereik wordt uitgedrukt in stops, waarbij elke stop een verdubbeling of een halvering van de lichthoeveelheid voorstelt.
Oudere digitale camera's hadden een dynamisch bereik van ongeveer 6 stops, bij nieuwe full frame camera’s is 14 stops al geen uitzondering meer.
Ter vergelijking, het menselijk oog heeft een dynamisch bereik van ongeveer 30 stops
Vaak wordt er bij camera’s gesproken over het belang van het dynamisch bereik.
Een hoog dynamisch bereik betekent dat de sensor veel nuances tussen zwart en wit aan kan. Hoe meer tinten grijs, hoe groter het dynamisch bereik, maar ook hoe duurder de camera.
Wat is het precies?
Dynamisch bereik
De grootste contrast verschillen zie je vaak bij opnames met tegenlicht. Dit kan prachtige foto’s opleveren, zoals bij dit silhouet. Toch is dit niet altijd wat je wilt laten zien.
Bij een opname met tegenlicht wil je vaak het onderwerp van de achtergrond van losmaken. Je wilt de kracht van de lichtbron laten zien, maar wel met zo veel mogelijk details in het onderwerp en in de schaduwrijke delen van je foto.
Fotografeer je in RAW dan heb je meestal 2 stops extra in het dynamisch bereik, vergeleken met het maken van een JPEG opname. Hierdoor kun je in de nabewerking veel meer details uit de bestandsinformatie halen.
Sommige details zijn namelijk niet zichtbaar in de foto maar staan wel degelijk in het fotobestand. Die details kun je in de nabewerking tevoorschijn toveren door het aanpassen van: belichting, schaduwen, hooglichten, contrast, wit – en zwartpunt. Zoals je kunt lezen in het stuk over het Histogram, kunnen delen die tegen de rand van het histogram aanliggen niet verbeterd worden.
Een belangrijke factor voor het maximale dynamisch bereik is de ingestelde ISO-waarde. Een camera met een grote sensor heeft bij een (te) hoge ISO-waarde minder dynamisch bereik dan een camera met een kleinere sensor heeft bij een lage ISO-waarde.
In de grafiek zie je hoe het dynamisch bereik afneemt naarmate de ISO waarde wordt verhoogd.
Veel camera’s beschikken bovendien over een ingebouwde modus om het dynamisch bereik te verhogen onder grote contrast verschillen.
Vroeger leverde een dergelijke verhoging vaak vervelende bijverschijnselen op, zoals ruis, stippen, streepvorming of vlekken. Maar tegenwoordig werkt het zó veel beter dat veel mensen die functie standaard ingeschakeld laten staan. Nadeel is vaak een beperkter ISO-bereik. De laagst instelbare waarde gaat dan bijvoorbeeld van ISO-100 naar ISO-200, maar met een moderne camera maakt dit voor de ruis niet zo veel meer uit.
Hier een beknopte beschrijving van de functies. We houden het hier bij de merken Canon, Nikon. Wil je weten of jouw camera ook beschikt over een dergelijke functie, pak dan de gebruiksaanwijzing erbij of ga naar You-Tube. Wat daar niet op staat is gewoon nog niet uitgevonden!
Canon, Auto Helderheid Optimalisatie, Auto Lighting Optimizer (ALO);
Zorgt ervoor dat foto’s met een laag contrast, wat meer ‘pit’ krijgen en de opname minder ‘vlak’ wordt. Schaduwpartijen worden iets verhelderd, waardoor er meer detail zichtbaar is. Interessant voor landschap en architectuur.
Hoe werkt het dynamisch bereik werkt en hoe kun er het maximale uithalen?
Bij een contrastrijke scene zal de belichtingsmeter in de camera uitgaan van een gemiddelde situatie.
Is het dynamisch bereik groter dan je camerasensor aan kan, dan worden de donkere partijen onderbelicht (100 % zwart, oftewel dichtgelopen) of de witte partijen overbelicht (100 % wit, oftewel uitgebeten).
Wil je een overwegend donkere scene fotograferen, dan is het aan te raden 1 of 2 stops onder te belichten(ETTL)*, bij een lichte scene zul je 1 of 2 stops overbelichten(ETTR)*.
*ETTL, Exposure tot he left, oftewel belichten op links
*ETTR, Exposure tot he right, oftewel belichten op rechts
Meer hierover vindt je in het artikel Histogram
Het is een softwarematige verbetering, waarbij het histogram uitgerekt wordt naar zijn maximale waarden of de donkere kant van het histogram wat meer naar rechts wordt geduwd. ALO zal de schaduwen verhelderen zonder dat details in de hooglichten verloren gaan. Er kan wel iets meer ruis in de donkere gebieden zichtbaar worden.
ALO heeft alleen effect op JPEG-foto’s en beïnvloedt niet de opnamekwaliteit van RAW-opnamen als deze ontwikkeld worden met Lightroom.
De instelling van AOH wordt in RAW wel gezien in DPP* en daarin kun je ook achteraf de sterkte nog veranderen of eventueel uitzetten.
Auto Helderheid Optimalisatie(ALO) is niet beschikbaar in de M en B stand
* DPP (Digital Photo Professional) is software voor het verwerken, en bewerken van RAW-bestanden voor Canon digitale EOS-camera's en PowerShot-modellen met een RAW-functie.
Canon, Lichte Tonen Prioriteit
(Highlight Tone Priority, HTP);
Zorgt ervoor dat hooglichten binnen het histogram gehouden worden, zonder verlies van details in de schaduw partijen. Dit is dus niet een vorm van onderbelichting van de hele opname. HTP heeft vooral nut bij onderwerpen met lichtgekleurde structuren, in heldere omstandigheden kan dit bijvoorbeeld een wit onderwerp met meer detail vastleggen, zoals een stapelwolk of bruidsjurk.
Ook Lichte Tonen Prioriteit heeft alleen invloed op de kwaliteit van JPEG-foto’s.
Gebruik de laatste versie van Digital Photo Professional als je wilt dat LTP ook in RAW een bijdrage leveren aan de beeldkwaliteit, dan moet je
Lightroom ‘ziet’ de instelling van LTP niet.
Nikon Active D Lighting (ADL);
Actieve D-Lighting vermindert het verlies van details in hooglichten en schaduwen. Afhankelijk van het cameratype zijn er maximaal vijf opties beschikbaar voor actieve D-Lighting*: Laag, Normaal, Hoog, Extra hoog of Automatisch
Hiermee voorkom je dat beelden met een laag contrast er vlak uitzien. De verloren gegane hooglichten en schaduwen worden hersteld, terwijl het contrast behouden blijft.
Ook Active D-Lighting heeft alleen invloed op de kwaliteit van JPEG-foto’s. Wil je ook dat ze in RAW een bijdrage
leveren aan de beeldkwaliteit, dan moet je gebruik maken van de eigen software van Nikon
*ADL, is dus iets anders dan de D-Lighting modus in het Retouch Menu
Een evenwichtige belichting met Active D-Lighting ingeschakeld.
Active D-Lighting is uitgeschakeld.
In de voorgrond zie je donkere schaduw partijen.
De beeldoptimalisering Actieve D-Lighting, vindt plaats op dit moment dat de foto het gemaakt wordt. Zelfs bij een onderwerp met een groot dynamisch bereik, creëer je met Actieve D-Lighting een realistisch beeld met behoud van natuurlijk contrast.
Er zijn natuurlijk andere manieren om een groot dynamisch bereik te behalen.
Een daarvan is het maken van een HDR (High dynamic range) opname:
https://www.fotoclub-spijkenisse.com/avond-fotografie-hdr
Een andere techniek is het gebruik van een ND (Neutral Density) filter, of Leo’s zwarte doekje:
https://www.fotoclub-spijkenisse.com/het-zwarte-doekje